Smaken van de Griekse Zagori

Lichtpuntjes- Soms zijn ze groot- soms zijn ze klein- Je hoeft ze niet te zoeken- Je kunt ze ook zijn. We wensen iedereen nogmaals een uitzonderlijk mooi en gezond 2022!

Een groot deel van Griekenland ligt onder een dikke, witte deken, bedekt met sneeuw. Het is best wel vreemd dat het hier op 1000 mtr hoogte wel erg koud is maar er geen vlokje sneeuw te bekennen is. Zelfs op de stranden van Rhodos ligt sneeuw, de laatste keer dat het sneeuwde was in het begin van 1987. En eind maart begin april kwam ik toen naar Rhodos, 35 jaar geleden! Een grote koffer voor 7 maanden met alleen maar zomerkleding, een zomeruniform en een brommertje! Wat heb ik het toen koud gehad! Mijn moeder had ik beloofd dat ik maar voor één zomer naar Griekenland zou gaan, maar het liep allemaal anders! Drie zomers Rhodos, van 1990 tot 1997 Ioannina en vanaf 1997 tot nu, Ano Pedina, vanaf eind 2005 Porfyron, daar hebben we velen van jullie mogen verwelkomen en vriendschappen mee opgebouwd! En we zijn nog steeds hier, gezond en gelukkig.

De eerst sneeuwklokjes hebben zich laten zien, de winter is op z’n retour en hopelijk ook de corona pandemie. Wij hebben met kerst en oud en nieuw weer gasten ontvangen. We hadden/hebben geen hulp meer. Adriane gaat weer studeren en wij moeten een nieuwe hulp zoeken wat niet eenvoudig is. Niet alle kamers waren bezet en we serveerden alleen ontbijt, en zo was het toch te doen voor ons beiden. Yiannis zal niet geopereerd worden aan zijn spataderen deze maand, dit is met minstens twee maanden uitgesteld. Het gaat gelukkig goed met hem, hij heeft weinig last en geen pijn meer.Behalve de bloedverdunners die hij moet slikken zorgt hij met zijn dagelijkse tsipourootjes dat het bloed goed verdund blijft.

Behalve het nieuws dat de eerste sneeuwklokjes zijn waargenomen hebben we weinig te melden, daarom wat wetenswaardigheden die jullie misschien interesseren:
De orthodoxe kerk in Griekenland weigert een kerkelijke uitvaart te verzorgen voor mensen die worden gecremeerd. In het land waar cremeren pas 13 jaar geleden werd toegestaan is slechts één crematorium te vinden.De synode van de kerk heeft een brochure gemaakt waarin het haar leden uitlegt dat cremeren niet in overeenstemming is met de tradities van de kerk, dat meldt het Nederlands Dagblad. In de brochure staat dat de kerk daarom geen kerkelijke uitvaart zal verzorgen voor mensen die worden gecremeerd. De kerk zegt dat cremeren niet veel afwijkt van het recyclen van afval dat ook wordt verbrand.

Tot oktober van dit jaar moesten Grieken die gecremeerd wilden worden uitwijken naar Bulgarije en Roemenië. Nu is er op ongeveer honderd kilometer van Athene een crematorium gebouwd op een industrieterrein. De Griekse kerk wil dus niet dat haar leden daar worden gecremeerd. Inmiddels zijn er meer crematoria in Griekenland, maar hoeveel het er nu zijn is onduidelijk, heb nergens recente ontwikkelingen kunnen lezen.

Βούτυρο, λιωμένο από πρόβειο, κατσικίσιο και αγελαδινό γάλα
Geklaarde boter, gesmolten uit schapen-, geiten- en/of koemelk. Ghee of geklaarde boter; een vet met heel bijzondere eigenschappen. Ghee; ook voor mensen die lactose- en caseïne-intolerant zijn.
Ghee wordt ook wel geklaarde boter genoemd. Je kunt het zelf maken van grasboter maar het is overal kant-en-klaar te koop. Door middel van langzame verhitting van boter stollen de melkeiwitten in de boter. Als je het schuimlaagje dat bij verhitting boven komt drijven eraf schept en de gesmolten boter vervolgens door een kaasdoek giet kan je de melkeiwitten eruit zeven. Wat overblijft is ghee; een geklaarde boter die ook geschikt is voor mensen met een lactose/caseïne-intolerantie of -allergie.
Ghee is in principe eindeloos houdbaar en zal niet bederven, zelfs niet buiten de koelkast. Draai de deksel er niet vast op; ghee wil ‘ademen’. Het is een vet dat verhit kan worden tot maar liefst 250 graden zonder te oxideren; erg geschikt dus voor bakken en braden.
Ghee is al eeuwenlang bekend als geneesmiddel
Ghee staat binnen de Ayurvedische geneeskunde (de oudste geneeskunde) al eeuwenlang bekend als medicijn. Zowel om te eten als om op de huid te smeren. Het wordt onder andere gebruikt als een soort transportmiddel om genezende kruiden beter door de huid te laten opnemen. In de Ayurveda wordt ghee ook gezien als een middel dat kan worden ingezet voor de verjonging en vernieuwing van organen, weefsels en cellen. In oude religieuze Indiase geschriften wordt vaak gesproken over ghee. Dat belooft dus nogal wat.
Boterzuur of butyraat beschermt je darmwand (butyraat is een krachtige ontstekingsremmer)
Ghee valt onder de verzadigde vetten maar bevat net als kokosolie een bijzonder type vetzuur: korte-keten vetzuren. Deze korte-keten vetzuren staan ook wel bekend als butyraat of boterzuur. Butyraat is een belangrijke beschermer van je darmslijmvlies. Door het verteren van vezels in je darmen wordt door gezonde darmbacteriën hetzelfde beschermende butyraat gevormd, maar lang niet iedereen heeft voldoende van deze gezonde darmbacteriën in zijn/haar darmen. Ghee zorgt enerzijds voor een gezond darmslijmvlies en voedt anderzijds de gezonde darmbacteriën, zodat deze het zelf weer kunnen gaan produceren. Mede dankzij deze eigenschap beschermt ghee tegen darmkanker; butyraat is verantwoordelijk voor de groei en werking van dikkedarmcellen.

En wat een verrassing was het dat ik Griekse boerenkool heb gevonden en gekocht, uit de buurt zelfs, van Konitsa, echte stronken boerenkool! Bevroren, gekookt en gegeten als stampot met rookworst uit Nederland. Hier kennen ze natuurlijk geen stampot en koken/eten het als een salade. Dat heb ik nog niet geprobeerd, stampot blijft voorlopig mijn voorkeur houden, ook zonder rookworst uit Nederland.

Een (veel gevraagd) recept wat het meest geschikt is en het lekkerste is met ghee, of geklaarde boter,
Alevrópita (tembelopita)– αλευρόπιτα – Fetakaastaart
Uit ons boek: Smaken van de Griekse Zagori
Dit is waarschijnlijk de meest traditionele pita van deze streek omdat er geen filodeeg gemaakt hoeft te worden, en er boter in plaats van olijfolie voor nodig is. In de tijd dat er alleen nog maar ezelpaden waren, was er in deze streek namelijk geen olijfolie, alleen maar boter en dat was er genoeg. ‘Alevrópita’ betekent letterlijk bloem- of meeltaart. Deze werd vroeger gemaakt van de tarwe die men zelf verbouwde, oogste en maalde. Alevrópita wordt ook wel ‘tembelopita’ (tembelis betekent luiaard) dus luie-wijventaart genoemd. Het is snel gemaakt en we gebruiken water om zo het knapperige korstje te krijgen waar iedereen zo dol op is. Warme pita’s uit de oven mogen niet worden afgedekt, omdat de bovenkant dan week wordt en het knapperige verdwijnt.
Dit recept is voor een grote ‘ταψι’ bakblik of ovenschaal, voor een kleiner bakblik gebruik de helft van de ingrediënten of verdeel het over twee bakblikken.
100 gram ghee in blokjes (kan ook met boter maar geen margarine)
3 eieren
200 gram bloem
4 dl water
250 gram (Griekse) fetakaas
Een groot bakblik (ταψι)
Verwarm de oven voor op 250°C
Doe de helft van de boter op het bakblik en plaats dit in de oven. Klop 2 eieren los en voeg bloem en water toe. Het moet een dun, vloeibaar beslag worden, iets dunner dan pannenkoekenbeslag. Verkruimel de helft van de fetakaas in het beslag, er kan wat zout worden toegevoegd maar wees hiermee voorzichtig, proef eerst hoe zout de fetakaas is. Haal het bakblik uit de oven, de boter is nu gesmolten en bruin gekleurd. Giet voorzichtig het beslag met de fetakaas in het bakblik. Klop het andere ei los en verdeel dat over de pita. Verkruimel de andere helft van de kaas en verdeel het met de rest van de boter over de pita. Bak de pita in ongeveer 30 minuten gaar, hij moet een mooi bruin kleurtje krijgen. Eet het als lunch, bijgerecht of als voorgerecht.
Καλή όρεξη, geniet van al het goede en blijf gezond

Rita en Yiannis